Als auteur en uitgever met hun uitgeefcontract bij de rechter aankloppen is het meestal al te laat. Het enige doel is dan nog om van elkaar af te komen of een schadevergoeding te krijgen. Verdere samenwerking zit er niet meer in, daarvoor is de relatie al te veel verstoord. Alleen advocaten verdienen nog iets aan het eens zo veelbelovende project.
Collectieve beheersorganisaties (CBO’s) spelen als intermediair een nuttige rol in het rechtenveld, maar zijn ook regelmatig kop van jut. Hoe komt dat?
In 1972 was er al eens een poging voor een wettelijke regeling van de uitgeefovereenkomst gestrand. Belangrijkste bezwaar was toen dat de standaard die er al was voor het literaire uitgeverijbedrijf voor een groot deel dwingend werd voorgeschreven voor alle soorten uitgavecontracten.
Onder het nieuwe auteurscontractenrecht loont het voor uitgever én auteur zeer de moeite om in het uitgeefcontract uitgebreid in te gaan op hun motivatie achter de contractsbepalingen. Dat is misschien wat meer werk, maar wel winst voor beide partijen. Want de redelijkheid van die bepalingen, niet in de laatste plaats die over de auteursvergoeding, kan nu achteraf worden getoetst door de rechter of een geschillencommissie.
Vanaf 1 juli 2015 gelden in Nederland speciale regels die auteurs een sterkere onderhandelingspositie moeten geven ten opzichte van hun uitgevers. Juist omdat er nu meer in de wet is geregeld, is het van groot belang dat beide partijen van tevoren heel goed nadenken over wat precies hun bedoeling is met de exploitatie van het werk.
De Auteurswet kent een groot aantal uitzonderingen op, ‘beperkingen’ van, het exclusieve recht op reproductie en publicatie ten behoeve van het algemeen belang bij toegang tot informatie. In de Europese Auteursrechtrichtlijn uit 2002 is afgesproken dat de lidstaten vrijelijk gebruik kunnen maken van het scala aan toen geldende beperkingen opgesomd in de Richtlijn, maar dat nieuwe beperkingen uniform in Europa moeten gaan gelden.
De hoofdregel bij de duur van het auteursrecht is een beschermingstermijn tot zeventig jaar na de dood van de auteur, te rekenen vanaf de eerste januari na de datum van overlijden. De Europese harmonisering heeft er voor gezorgd dat de beschermingstermijn van 50 jaar die in de meeste landen gold, werd verlengd tot 70 jaar.
De uitgever is als zodanig geen maker, heeft ook geen vermoeden van rechtenoverdracht zoals een filmproducent en ook geen naburig recht op zijn prestatie zoals een muziekproducent of omroep.
Bij de helpdesk van de website auteurrecht.nl is de meest gestelde vraag: Hoe kan ik mijn werk auteursrechtelijk beschermen? Het antwoord dat de Auteurswet automatisch bescherming biedt op het moment dat een oorspronkelijk verhaal wordt geschreven of een tekening, foto of video wordt gemaakt, stelt doorgaans niet gerust.
Vanaf morgen starten we een nieuwe wekelijkse blog in negen afleveringen over auteursrecht naar aanleiding van het verschijnen van de nieuwe Auteursrechtgids. Daarin leidt Michel Frequin van de Federatie Auteursrechtbelangen de juridische leek door het proces vanaf het tot stand komen van het werk tot en met de exploitatie daarvan.
